Ondernemen in de Kempen – Michaël Bremans (Etion), Jan Hendrickx (Voka) en Kristof Thijssens (Unizo): “Onze ondernemers volharden, ook tijdens moeilijke periodes”

De Antwerpse Kempen, de meest geïndustrialiseerde regio van Vlaanderen, beschikt over veel troeven, een erg gediversifieerde economie met veel sectoren, investeringsvoordelen dankzij de steunmaatregel ‘ontwrichte zone’ en veel toekomstpotentieel, onder meer dankzij het onderzoek naar energiewinning via geothermie. Antwerpen Manager bracht de regionale verantwoordelijken van Voka, Unizo en Etion (voorheen VKW) samen voor een gesprek over deze en andere thema’s. “De typische Kempense mentaliteit maakt dat onze ondernemers volharden, ook tijdens moeilijke periodes.”

Wie is wie?

Michaël Bremans werd in 2012 voorzitter van de afdeling Kempen van de werkgeversvereniging VKW, die in september van dit jaar werd omgedoopt tot Etion Kempen. De afdeling Kempen telt een 800-tal leden en heeft drie medewerkers. Professioneel is Michaël managing partner van adviesbureau TriplePoint en senior advisor van Essensys Management, specialist in interim management.

Jan Hendrickx is algemeen directeur van Voka – Kamer van Koophandel Kempen. Voka vertegenwoordigt 18.000 bedrijven in Vlaanderen, waarvan meer dan 1.350 in de Antwerpse Kempen, die samen 65% van de tewerkstelling en 75% van de toegevoegde waarde in de Kempen realiseren.

Kristof Thijssens is directeur belangenbehartiging UNIZO Provincie Antwerpen, dat zich richt tot zelfstandige ondernemers. Unizo telt 85.000 leden in Vlaanderen, waarvan er een derde in Antwerpen is gevestigd en daarvan nog eens ongeveer een derde in de Kempen zit.

De vele troeven

De Kempense regio heeft veel troeven.

“We hebben een zeer goede ligging, maar zijn steeds moeilijker te bereiken,” stelt Jan Hendrickx (Voka). “Verder is dit een echte kennisregio. We hebben hier zelf geen universiteiten, maar onze bedrijven werken goed samen met die van Leuven, Antwerpen en Hasselt. Plus je hebt hier uitstekende onderzoeksinstellingen, zoals VITO en SCK.”

Kristof Thijssens (Unizo): “De typische Kempense mentaliteit, zowel bij werknemers als werkgevers, is ook een troef. Koppig, hard werken, doorzetten,… Die mentaliteit maakt dat onze ondernemers volharden, ook tijdens moeilijke periodes. Anderzijds zijn Kempense ondernemers daardoor wellicht minder marketinggericht en communicatief. Dat plaatst hen wat achteruit tegenover andere regio’s in Vlaanderen. Dat de Kempen behoorlijk wat multinationale bedrijven telt, is een ander pluspunt. Die zorgen voor veel werkgelegenheid en voor een surplus aan kennis.”

Jan Hendrickx (Voka): “De mix tussen zeer internationale ondernemingen, zoals Janssen Pharmaceutica, Umicore, Genzyme, Kuehne & Nagel en Cartamundi enerzijds, en lokale bedrijven, zoals Soudal en IJsboerke anderzijds, is zeer goed. De bedrijven hier werken ook uitstekend samen.”

Kristof Thijssens (Unizo): “Als groene regio hebben we ook een grote toeristische aantrekkingskracht. De Kempen is met een aandeel van 20% in Vlaanderen zelfs koploper in het dagtoerisme. We hebben Bobbejaanland, het Zilvermeer in Mol, het fietstoerisme, … Inzake overnachtingen zitten we ongeveer aan hetzelfde percentage.”

De speerpuntsectoren

Wat zijn de speerpuntsectoren van de Kempen? Het DYNAK, voluit het ‘Dynamisch Actieplan Kempen’, dat vorig jaar werd voorgesteld, bracht ze in kaart, samen met de troeven en uitdagingen van de regio. Jan Hendrickx (Voka) somt de speerpuntsectoren op.

• Duurzame bouw: “Die sector krijgt momenteel klappen, onder meer in de wegenbouw.”

• Zorg en ‘life sciences’: “Janssen Pharmaceutica is het uithangbord, met een heleboel bedrijven daar rond.”

• Energie: “Vooral diepe geothermie biedt voor deze regio op termijn veel kansen.”

• Logistiek: “We hebben enorm sterke logistieke bedrijven, zoals Nike en Kuehne & Nagel, en grote transporteurs.”

• Hightech maakindustrie: “DAF trucks in Oevel, Westerlo, en Philips in Turnhout spelen in onze regio een vooraanstaande rol.”

• Grafische sector: “Onder meer Cartamundi en Group Joos zijn wereldspelers.”

• Chemie

• Voeding: “Bekende namen zijn IJsboerke en Jacques IJs.”

Mobiliteit / bereikbaarheid: de grootste uitdaging

Mobiliteit is in heel Vlaanderen een probleem. Maar zeker ook in de Kempen, met de nabijgelegen E313 die tijdens de ochtend- en avondspits en zowat bij elk verkeersongeval in een van de twee richtingen dichtslibt. En dat is maar een van de pijnpunten in de bereikbaarheid van de regio. “Investeringen in infrastructuur zijn zeker nodig,” oppert Jan Hendrickx (Voka). “Daarnaast moet er een kilometerheffing komen voor personenwagens. Die twee samen zullen het fileprobleem al voor een groot stuk oplossen.”

Michaël Bremans (Etion): “Kijk naar het voorbeeld van Nederland. Daar waren twee decennia geleden ook veel files, maar door stevig te investeren in infrastructuur werden die opgelost.”

Jan Hendrickx (Voka): “En daardoor is de haven van Rotterdam vandaag beter bereikbaar dan die van Antwerpen. Antwerpen moeten zelfs opletten dat het als haven niet voorbijgestoken wordt door Rotterdam. We verplaatsen in de Kempen wel al veel vrachtvervoer van de weg naar het Albertkanaal. Onder meer Nike in Laakdal speelt op dat vlak een voortrekkersrol. De beslissing om alle bruggen over het Albertkanaal te verhogen, zodat we van drie naar vier containers gaan, kunnen we alleen maar toejuichen.”

Michaël Bremans (Etion): “We moeten een goede mix vinden tussen de verschillende vervoersmodi. Daar zijn we volop mee bezig.”

Maatregel ‘ontwrichte zone’: mag het wat eenvoudiger?

In een straal van 40 km rond Turnhout werd een steun- of ontwrichte zone afgebakend, vanwege de collectieve ontslagen bij Philips en Heinz in Turnhout. Ook rond Genk is er zo’n zone, vanwege de sluiting van de Ford fabriek. Bedrijven die in een ontwrichte zone investeren, krijgen onder bepaalde voorwaarden een vrijstelling van 25% van de doorstorting van de bedrijfsvoorheffing voor een periode van twee jaar, per extra arbeidsplaats die gedurende een aantal jaren behouden blijft. Het voordeel komt overeen met een besparing van 4 tot 5% op de loonkost en geldt ook als er werkgelegenheid wordt overgenomen door investeringen bij overname. “Het is een goede maatregel,” zegt Kristof Thijssens (Unizo). “Jammer genoeg is het best ingewikkeld om er als bedrijf gebruik van te maken. We hebben al heel wat informatierondes georganiseerd, altijd met grote interesse vanuit de bedrijfswereld, maar als ondernemers daar horen wat de voorwaarden zijn, haken ze dikwijls af. Het aantal aanvragen is beperkt.”

Jan Hendrickx (Voka): “We moeten opletten dat dit geen gemiste kans wordt. Het is inderdaad te ingewikkeld. Kmo’s wachten af. Want je moet drie jaar duurzame tewerkstelling creëren om twee jaar korting te krijgen op de bedrijfsvoorheffing. Wat gebeurt er als je die termijn van drie jaar duurzame tewerkstelling voor bepaalde jobs toch niet haalt? Of als je het document om dat te bewijzen bijvoorbeeld te laat of per ongeluk niet indient? Moet je dan die bedrijfsvoorheffing toch bijstorten? Eind augustus waren er nog maar 20 aanvragen ingediend, voor de Kempen én voor Limburg samen. Een vereenvoudiging op korte termijn is dus op zijn plaats, denk ik.”

Michaël Bremans (Etion): “Dat is zo. Je moet er best veel moeite voor doen, om die 25% vrijstelling op de bedrijfsvoorheffing te krijgen. Bedrijven vragen zich vandaag af of het voordeel de investering in tijd en opvolging wel waard is.”

Mikken op de toekomst: buitenland en geothermie

Het nabijgelegen buitenland is tegelijk een troef en een uitdaging. Dat geldt ook voor innovatiegerichtheid en het grote potentieel dat geothermie voor de regio en heel Vlaanderen te bieden heeft.

Michaël Bremans (Etion): “Onze bedrijven moeten zich nog meer richten op het buitenland. We zitten hier in de Kempen vlakbij Nederland en Duitsland. Dat biedt kansen.”

Jan Hendrickx (Voka): “En ook buiten die directe buurlanden biedt het buitenland veel mogelijkheden. Onze bedrijven spelen daar op in, bijvoorbeeld als er zakenreizen worden georganiseerd in samenwerking met het FIT, of contactdagen voor een bepaald land of bepaalde regio plaatsvinden. In samenwerking met hogeschool Thomas More helpen we bedrijven die met export willen starten.”

Kristof Thijssens (Unizo): “Er starten in de Kempen veel nieuwe bedrijven op, en dat is goed. Jammer genoeg zijn dat voor 90% ondernemingen in klassieke sectoren. Ze zijn dus minder op de toekomst gericht. Samen met de andere werkgeversorganisaties wil Unizo meer bedrijven in toekomstgerichte sectoren laten opstarten.”

Jan Hendrickx (Voka): “Enkele jaren geleden werd daarvoor onder meer de Kempense Innovatieraad opgericht. Partners zijn onder meer het Innovatiecentrum Antwerpen, Flanders DC, Vito, SPK, SCK, Vito, Innotek, werkgeversorganisaties, … Samen werken we dergelijke toekomstgerichte, innovatieve projecten uit. Geothermie is vandaag erg concreet en veelbelovend. De diepe ondergrondse warme waterlagen in de Antwerpse en Limburgse Kempen bieden het potentieel om tot 100 rendabele centrales in te planten, wat werk zal creëren voor een 2000-tal medewerkers. De opgewerkte energie kan gebruikt worden voor verwarming, elektriciteit en chemische processen en zal dezelfde capaciteit hebben als Doel 1 en Doel 2 samen. Zonder enige CO2 uitstoot! Op 14 september heeft de eerste proefboring tot op vier kilometer diepte plaatsgevonden. Landen als Duitsland, IJsland, Italië en Frankrijk zetten al volop in op geothermie. Dat moeten wij ook doen.”

Stefan Kerkhofs
(Foto’s: Johny Verstegen)