‘Wat is kunst? Alles wat me kan ontroeren, Circle-videotheken

U kent ‘m vast van zijn filmrubriek op TV Limburg: als er een nieuwe huur-dvd op de markt komt, prijst John van Eckeren (51) hem voor je aan. “En toch is het een misverstand dat ik álles over film weet,” zegt hij. “Een slecht geheugen, ik kan nauwelijks namen van acteurs onthouden.” Maar dat belette John en zijn broer Ruud niet om veertien Circle-videotheken uit de grond te stampen, een Limburgs succesverhaal. En er is meer: zopas opende John, samen met compagnon Pascal Hermans, de Hasseltse kunstgalerij Eastmen, met Kamagurka als allereerste exposant. Wie is die John van Eckeren eigenlijk?

“Laat mij een videotheek inrichten, en ik weet perfect hoe dat moet. Maar een kunstgalerij, da’s toch even iets anders, en het zal nog moeten blijken of we in ons opzet slagen.”

dus ook André Hazes.’

Door Jan Vlaeminckx (tekst) en koen bauters (foto’s)

“Ik ben geboren in het Nederlandse Geleen,” zegt John, “maar ik woon al bijna dertig jaar in België. Vijf jaar heb ik als voorman gewerkt bij Hareck, het isolatiebedrijf van mijn vader: arbeid verrichten, maar ook dingen regelen, ik heb zelfs een half jaar in Afrika gewerkt, en later nog in Duitsland en Frankrijk. Ik heb er enorm veel van geleerd, en toch was het mijn ding niet. Film wel, en in België waren er nog niet veel videotheken, zo ben ik op het idee gekomen om er zelf een te openen in Genk. In 1983, was dat. Mijn vader, die een mooie toekomst voor mij zag weggelegd in zijn bedrijf, keek raar op toen ik hem het nieuws vertelde. ‘Als ik ooit nog een overall aantrek, is het om mijn auto te poetsen of om te tuinieren’, zei ik. Ik ben begonnen met driehonderd VHS-banden en nog eens evenveel Betacam- en Video 2000-tapes. ‘Tien films huren voor honderd frank per stuk, de elfde gratis’, dat was mijn eerste stunt. Wel, ik werd bedreigd door andere videotheekuitbaters die vonden dat ik de markt om zeep hielp, maar ik moest ergens het verschil maken. Daarna gingen we als eerste open op zondag, wat ons ook alweer niet in dank werd afgenomen, nog wat later hielden we open tot ’s nachts: wéér heisa. Andere videotheken zagen zich wel genoodzaakt ons te volgen.

Ik probeerde anderen altijd een stap voor te zijn. Toen de pornofilms overal nog onder de toog aan de man werden gebracht, zette ik ze open en bloot in de rekken. Na drie jaar ging het enorm hard: ik opende filiaals in Diepenbeek, Bilzen, Tongeren… Toen stapte Ruud, mijn broer, mee in de zaak.”

En nu heb je veertien Circle-vestigingen.

“Waarvan drie in franchise. Alles bij mekaar heb ik zo’n veertig mensen in dienst.”

Ga je te werk als een echte manager?

“Een managersopleiding heb ik nooit genoten, maar ik heb wel een grote mond, dat helpt. (lacht) Twee keer per week ga ik langs bij de videotheken, dat vind ik zeer belangrijk. En soms neem ik de winkel even over. Op die manier zie ik wat er leeft bij onze klanten.”

Hoe vaak kijk je zelf dvd ‘s?

“Niet dagelijks, maar het scheelt toch niet veel. Ik ga pas om halfdrie slapen, zie je. Maar ’s morgens wel om zeven uur weer op. Kan ook moeilijk anders, want ik heb een pagadder van vijf. Elke vader zal weten wat ik bedoel.”

De videotheekbranche heeft in Vlaanderen al heel wat stormen moeten doorstaan: de komst van de commerciële tv-stations, piraterij, digitale tv… Hoe lang ga je er nog mee door?

“Ooit waren er in Vlaanderen meer dan zeshonderd videotheken, nu zijn er dat nog om en bij de tweehonderdvijftig. Je zal me niet horen ontkennen dat we enkele moeilijke jaren achter de rug hebben, maar daar hebben we op geanticipeerd. Door andere accenten te leggen in onze shops, door ons toe te leggen op de verkoop van rookwaren, snoep, drankjes, koop-dvd’s en -Blur-ray’s…”

“Ik ben niet meer bang van digitale televisie, want de mensen blijven films huren. Ze vinden dat nog steeds gezellig en het is voor velen een stuk duidelijker dan je factuur van Telenet of Belgacom TV te zien oplopen.”

“Piraterij, daar hebben we het meest last van, al is ook dat sterk verminderd. En als die nieuwe wet – waardoor grote downloaders worden geblokkeerd – er eenmaal is, zal dat probleem helemaal verdwijnen. We zien dit jaar onze omzet voor het eerst weer stijgen. Videotheken zijn dus nog lang niet ten dode zijn opgeschreven.”

Heb je ooit zelf een film gedownload?

“Nee. Wel geprobeerd, maar het lukte me niet. Je kan je wel voorstellen dat ik tegen downloaden ben. Men weet niet hoeveel schade men daarmee aanricht. Kijk alleen al maar eens naar alle videotheken die moesten sluiten, met als gevolg dat duizenden mensen hun job kwijtraakten.”

BV-STATUS

Jouw klanten kunnen jou aan het werk zien op TVL. Bestaat er zoiets als een BV-status op Limburgse schaal?

“Ja, ik kan het weten. Als ik op restaurant vraag om af te rekenen, zeggen de obers: ‘Als je me eerst vertelt welke film ik per se gezien moet hebben.’ (lacht) Ik ben natuurlijk geen echte BV, maar ik word wel vaak herkend, en de reacties zijn haast altijd positief. Ook die van de vrouwtjes.”

Daar hoort wat uitleg bij.

(lacht) “Laten we het er op houden dat het grootste gedeelte van mijn vrouwelijke fans zich situeren in de leeftijdscategorie vijfenvijftig plus.”

Jouw echtgenote, Nathalie, is wat jonger: ze wordt tweeënveertig. Jij bent bijna tien jaar ouder.

“Fantastisch, is dat. Ik kan het elke man aanbevelen, zeker als hij een beetje kinds is, zoals ik.” (lacht)

“Ach nee, de kinderen houden me jong. Ik mag dan wel constant aan het werken zijn, maar als ik bij de kinderen ben, gaat al mijn tijd naar hen.”

Je jongste is vijf. Zag je er niet tegenop om nog eens vader te worden op je zesenveertigste?

“Als het aan mij ligt, komt er nóg een kind bij. Als ik die kleine zo onbezonnen door de tuin zie rennen, ben ik zó ontroerd. Maar ik vrees dat Nathalie het niet meer ziet zitten. Isabeau is elf en Dennis, die eenentwintig is, woont bij zijn mama in Brasschaat. Hem zie ik minder. Hij heeft een tijdje bij ons gewerkt, maar hij is nog aan ’t zoeken waar het naartoe moet met zijn leven.”

GESJEESDE KUNSTENAAR

Dat is een kunst. Je hebt zelf een kunstopleiding genoten; is de videotheekman-galeriehouder een gesjeesde kunstenaar?

“Ik heb ingenieurstudies gedaan en me inderdaad bijgeschoold in Kunstgeschiedenis. Kunst heeft me altijd geïnteresseerd, al heb ik me er door mijn werk nooit volledig op kunnen toeleggen. Ik heb nochtans ooit zelf geschilderd, zelfs werken tentoongesteld in een galerij in Knokke. Én goeie recensies gekregen, maar hoe gaat dat? Ik heb een vrouw en kinderen en – niet onbelangrijk – veertien videotheken. Als je kunst wil maken, moet je vrij zijn in je hoofd, en dat is bij mij niet het geval.”

Heb je dure werken in je persoonlijke kunstcollectie?

“Wat is duur? Ik bezit werken van Karel Appel, Wim Delvoye, Julian Opie en vele anderen, maar ik plak daar liever geen bedragen op.”

“Kunst is een passie. Niet alleen voor mij, ook voor mijn compagnon Pascal Hermans. Samen schuimen we de belangrijke beurzen af, van Basel tot Miami.” (Pascal mengt zich in het gesprek)

Pascal Hermans: “Het is nog geen fulltime job, maar het zou mooi zijn mocht het dat ooit worden.”

John van Eckeren: “Eigenlijk is dat onze droom: ons alleen nog maar toeleggen op kunst. We moeten ons eerst nog bewijzen met Eastmen Gallery. Spannend. Laat mij een videotheek inrichten, en ik weet perfect hoe dat moet. Maar een kunstgalerij, da’s toch even iets anders, en het zal nog moeten blijken of we in ons opzet slagen. We hebben alvast niets aan het toeval overgelaten: het perfecte pand, op de Hasseltse Zuivelmarkt, tegenover Z33. In dat gebouw zat eerder al een galerij, maar wij hebben het grondig gestript en open gemaakt.”

Hermans: “Het licht is er ook prachtig. Witte gietvloer, witte wanden, zeer mooi. En wat zeer belangrijk is: iedereen is welkom bij ons. Vaak zie je dat kunstgalerijen de drempel bewust hoog houden, dat willen wij niet. Kunst is voor iedereen, of je het kan betalen of niet. En wat de inhoud van onze galerij betreft: alles kan, maar de kwaliteit primeert.”

Wat versta je onder kwaliteit? Kunst die algemeen als kwalitatief wordt beschouwd, of kunst die je zelf mooi vindt?

Hermans: “We zullen sowieso alleen kunst brengen waar we zelf achter staan. Te beginnen met Kamagurka.”

van Eckeren: “Het leek wel of hij op onze vraag zat te wachten. Hij had nooit eerder in Limburg geëxposeerd. Speciaal voor onze galerij heeft hij nieuwe werken gemaakt. Zeer fijn om met die man te werken.”

Waarom Kamagurka als eerste exposant?

Hermans: “Omdat we overtuigd zijn van zijn capaciteiten als kunstenaar. En, we moeten daar niet flauw over doen, ook omdat hij een bekende naam is. Als je een nieuwe galerij opent, is het toch vooral de bedoeling dat je volk lokt.”

Droom eens hardop. Welke kunstenaar moet straks exposeren in Eastman Gallery?

van Eckeren: “In december hebben we een tentoonstelling met Damien Hirst en Julian Opie. Weliswaar niet met originele werken, maar met reproducties. Als zulke kunstenaars ooit hun originele werken bij ons komen tentoonstellen, staan we al heel ver.”

In welke categorie situeren de prijzen zich?

van Eckeren: “De originele werken van Kama beginnen aan zevenduizend euro, da’s niet niks. Een Jean-Luc Moerman koop je voor tien- à vijftienduizend euro en voor een origineel van Opie, tel je al gauw tussen de veertig- en honderdduizend euro neer. Maar voor die laatste hebben we nog niet voldoende naam gemaakt, vrees ik. (lacht) Over vijf jaar misschien wel, wie weet.” (Pascal Hermans verlaat de gesprekstafel)

ONTROERING

Wat is kunst?

“Alles wat me kan ontroeren. Dus ook film en muziek. Ik ben enorm emotioneel, en kan werkelijk overdonderd zijn door een song, een film of een schilderij. Ik schaam me niet om toe te geven dat Julian Opie me op een beurs in Frankrijk al twee keer verstomd heeft doen staan van ontroering. Net als de jazzpianist Tsuyoshi Yamamoto, maar ook André Hazes, gene zever. Als ik in mijn eentje ben en ik zet een cd van hem op, ben ik vertrokken.” (lacht)

Staan zoveel emoties je niet in de weg als je leiding moet geven aan veertig werknemers?

“Niet echt. Als iemand een fout maakt, zeg ik tegen de betreffende werknemer: ‘Kom eens kijken. Wat vind je hier nu zelf van?’ En verder maak ik er niet te veel woorden aan vuil. Op die manier zal die werknemer gaan nadenken over wat hij heeft gedaan, en hopelijk tot de conclusie komen dat ik misschien wel gelijk heb. Als hij die fout nog eens maakt, wil ik het nog wel eens herhalen, maar de derde keer ben ik onverbiddelijk: ‘Als het nog eens voorvalt, schop ik je eruit.’”

Dat kan je?

“Zeer goed, zelfs. Als baas moet je op tijd en stond al eens beschikken over een gezonde dosis arrogantie, al zal ik altijd de voorkeur geven aan de menselijke aanpak.”

Wat is de grootste misvatting die men over jou zou kunnen hebben?

“Dat ik alles weet over film. (lacht) Mijn geheugen is namelijk abominabel, en ik kan dus nauwelijks namen van acteurs onthouden. Ik heb de film ‘Midnight Express’ eens aangeraden aan een klant: ‘Dá’s een sjieke film. Niet goed, geld terug.’ ‘Maar waar gaat-ie dan over?’, vroeg die klant. Wel ik kon hem niet antwoorden, vreselijk.”

Heeft de videobusiness een rijk man van jou gemaakt? Kan je stoppen met werken?

“Nee, en ik zou ook helemaal niet wíllen stoppen met werken. Ik heb uitdagingen nodig. Altijd maar vooruit, zo zijn we alweer aan het denken aan een zomergalerij in Knokke, die enkel open zal zijn in juli en augustus. Wie weet is dat wel iets voor volgend jaar. En er is meer. Nathalie heeft jaren in de medische sector gewerkt, maar nu is ze huismoeder. Volgend jaar, als Nicolas naar het eerste leerjaar gaat, zal Nathalie wellicht weer aan de slag gaan. Misschien wel in onze galerij in Hasselt. Of in ons filiaal in Knokke, of in Parijs… Ach, een mens moet blijven dromen.” (lacht)

www.eastmengallery.be