Ondernemen in Houthalen-Helchteren – “Van het zwarte naar het groene goud”

Met de opening van het NAC, het Nieuw Administratief Centrum, en de cleantech-incubator Greenville illustreerde Houthalen-Helchteren in 2012 haar dynamiek en vernieuwingsdrang. Die energie en innovatieve wil dreven ook meteen boven tijdens het ronde tafel gesprek, dat Limburg Manager met burgemeester Alain Yzermans, eerste schepen Jef Verpoorten en vijf andere sleutelspelers in deze doelgerichte gemeenteontwikkeling organiseerde. “Wie niet groot is, moet dapper en slim zijn!”

Ons panel 

• Alain Yzermans (sp.a) is aan zijn derde ambtstermijn bezig als burgemeester van Houthalen-Helchteren. Hij leidt een coalitie bestaande uit sp.a-Groen-Plus en CD&V.
• Jef Verpoorten (CD&V) is als schepen van Houthalen-Helchteren bevoegd voor ondernemen, toerisme en tewerkstelling.
• Freija Bas is beleidsambtenaar leefomgeving en ondernemen in Houthalen-Helchteren.
• Jan Boots is zaakvoerder van CityD – ‘dynamic city improvement’, voorheen bekend als BRO België. City D begeleidt de gemeente Houthalen-Helchteren bij de realisatie van twee hefboomprojecten voor de uitbouw van het handelscentrum: het ‘brownfieldconvenant’ voor het project ‘Grootveld’ en het voormalige gemeentehuis en de integrale gebiedsontwikkeling van het Cuppensplein en omgeving.
• Bart De Smedt is parkmanager Houthalen-Helchteren voor Quares, door Houthalen-Helchteren aangesteld voor het bedrijventerreinmanagement voor de cleantech campus en Centrum-Zuid.
• Luc Driesen is directeur van Greenville, ‘Center of Cleantech’. Het vroegere hoofdgebouw van de Kempische Steenkoolmijnen (KS) is een incubator voor startende bedrijven, die actief zijn in cleantech in ruime zin.
• Marnik Hermans volgde begin dit jaar Herman Bosmans op als voorzitter van de Ondernemingsclub Houthalen-Helchteren. Hij is zaakvoerder van Algemene Elektriciteitswerken Hermans.

M.M.: Houthalen-Helchteren zet de laatste jaren sterk in op groene economie, of ‘cleantech’. Hoe staat het vandaag met het aantrekken van bedrijven uit die sector?

Burgemeester Alain Yzermans: “Een zestal jaar geleden hebben we een masterplan gemaakt, waarmee we tien tot vijftien jaar vooruit zijn gaan kijken. Hoe oude bedrijfsvormen naar vernieuwende ideeën brengen? Hoe negatieve punten van onze gemeente omvormen naar topics met aantrekkingskracht? Daaruit is het idee ontstaan om duurzaamheid en ecologie te integreren in ons beleid. Toen LRM-directeur Stijn Bijnens het concept cleantech meebracht uit de VS, hebben we dat gekoppeld aan ons masterplan. En zo is de site van de cleantech campus ontstaan: 20 ha, pal in het centrum, rond het oude mijngebouw, dat een nieuwe invulling moest krijgen. We waren eigenaar van die gronden en gebouwen en hebben iedereen bij dit plan betrokken: Vlaamse regering, Europa, LRM, de provincie, … En we hebben er iedereen warm voor gekregen.”

Luc Driesen (Greenville): “Cleantech in het voormalige hoofdgebouw van de KS: qua symboliek kan dat alvast tellen. Van het zwarte goud naar het groene goud, als het ware. Greenville heeft vandaag drie functies: bedrijvencentrum, bezoekerscentrum en een inhoudelijke focus op cleantech. Als bedrijvencentrum of incubator trekken we kleine bedrijven en start-ups aan, die actief zijn in energie, water, materialen, mobiliteit en nieuwe landbouw. Ook antennes of ‘sales offices’ van grote bedrijven in cleantech vinden de weg naar Greenville. Momenteel komt er één bedrijf per maand bij. Dat danken we grotendeels aan de goede ligging van ons gebouw. Ons businessplan voorziet 25 % bezetting na het eerste jaar, 50 % na het tweede jaar en 75 % na het derde jaar. We zitten nu aan een bezetting van 45 % en lopen daarmee een beetje voor op schema. Voorts zijn we een cleantech community en werking aan het opzetten. We organiseren hier geregeld evenementen om cleantech op een laagdrempelige manier te promoten.”

Schepen Jef Verpoorten: “Dat we bedrijven die groeien in de incubator Greenville, daarna plaats kunnen bieden op het cleantech industrieterrein, is alvast vrij uniek.”

Beleidsambtenaar Freija Bas: “Het ‘closing the circle’-proces, waarmee de Groep Machiels afvalstortplaatsen, zoals Remo in Houthalen-Helchteren, wil valoriseren, past ook bijzonder mooi in dat plaatje. Dat model, een internationale primeur overigens, wordt hier de volgende twintig jaar uitgerold. Daar moeten we wel positief op inspelen.”

Alain Yzermans: “Alleen in West-Europa zou deze nieuwe industrie in theorie tussen 150.000 en 200.000 jobs kunnen creëren. ‘Closing the circle’ is daarom ook expliciet als economische hefboom in het SALK opgenomen. Het is een baanbrekend project, maar moet de hoogste gezondheidsgaranties doorstaan.”

M.M.: Hoe wordt dat cleantech terrein verder ingericht?

Alain Yzermans: “Onze eigen NAC-site, waarbij NAC staat voor Nieuw Administratief Centrum, was de eerste grote stap. We hebben er een RUP waar ontwikkeling mogelijk was en waar we een PPS-project aan gekoppeld hebben. Die onderhandelingen zitten in de afsluitende fase. We hopen zo tussen Greenville en het NAC 2,7 ha bedrijfsterreinen te ontwikkelen. Er komt ook een groene corridor met een honderdtal woningen van verschillende typologieën. De voorbije drie jaar hebben we hier 55 tot 60 miljoen euro geïnvesteerd, door diverse overheden en samenwerkingsverbanden.”

Beleidsambtenaar Freija Bas: “De infrastructuur voor die 2,7 ha bedrijfsterreinen is al klaar. Ondertussen hebben we ook nagedacht over Centrum-Zuid, vandaag een eerder verouderd bedrijventerrein op een prominente plaats. Ook dat terrein willen we proberen om te buigen naar en te integreren in het cleantech-verhaal. Dat is wel een veel moeilijker en trager project. Maar ook daar hebben we een plan voor opgemaakt om te bekijken welke bedrijven kunnen samenwerken en om slimmer in te spelen op terreinen die leeg komen te staan.”

Bart De Smedt (Quares): “Daarom hebben we in januari ook de vzw Parkmanagement Zuid opgericht, die naast en in nauwe samenwerking met de Ondernemersclub Houthalen-Helchteren vooral werkt rond economische samenwerking. Leden van onze vzw genieten kostenvoordelen, maar kunnen enkel lid worden als ze ook lid zijn van de ondernemersclub. De samenwerking situeert zich vooral op energie en materialen, met ‘triple P’ als leidraad: ‘profit, people and planet’. ‘Profit’ staat bewust op de eerste plaats, want om bedrijven te doen samenwerken, is er economisch voordeel nodig. Dat kunnen we creëren door gezamenlijke aankopen. Doordat we gegevens samen verzamelen, kunnen we die bovendien analyseren en linken leggen, zoals het uitwisselen van stromen. Ook daar zijn kostenvoordelen mogelijk. Uit onze gesprekken met bedrijven blijkt alvast dat die daar oor naar hebben.”

Schepen Jef Verpoorten: “We willen dit parkmanagement ook uitbreiden naar andere bedrijventerreinen in Houthalen-Helchteren. Momenteel telt de ondernemingsclub een 80-tal leden, waarvan er 38 in Centrum-Zuid gevestigd zijn. Bovendien willen we inderdaad investeren in de verbetering van de infrastructuur van de bestaande industrieterreinen, met name Centrum-Zuid en Europark. Beide terreinen zijn al wat ouder, ze hebben nood aan verbeteringen.”

Bart De Smedt (Quares): “Klopt, dat is belangrijk. Goede, mooie infrastructuur is een hefboom, als je bedrijven wil aantrekken.”

M.M.: Dat moet de Ondernemersclub Houthalen-Helchteren (OCHH) als muziek in de orgen klinken?

Marnik Hermans (OCHH): “Wij staan volledig achter dit parkmanagement. We zijn als ondernemer én als inwoner van Houthalen-Helchteren trots op wat er gebeurt. Dit is een voorbeeld voor andere gemeenten. We worden aantrekkelijk, zowel voor investeerders als voor inwoners. Al blijft de Noord-Zuid-verbinding wel een grote uitdaging.

Alain Yzermans: “We hebben het soortelijk gewicht van een stad, maar krijgen financieel niet dezelfde erkenning. Dus zoeken we middelen en versterking door samen te werken. Greenville werkt bijvoorbeeld samen met Energyville in Genk. We onderhouden ook goede contacten met buurgemeenten, wat onder meer heeft geleid tot onze integratie in de politiezone MidLim. Samenwerking op innovatief vlak bevordert de prospectie bij geïnteresseerde ondernemingen. Dat maakt Limburg aantrekkelijker. Deze aanpak krijgt de steun van de gouverneur en de LRM. Limburgse gemeenten moeten elkaar niet beconcurreren, want we zijn maar een zakdoek groot.”

Luc Driesen (Greenville): “Dat klopt. Naast Greenville heb je Energyville in Genk en Agropolis in Kinrooi. We werken samen waar mogelijk. We promoten Limburg als eenheid.”

M.M.: Hoe werken de bedrijven in Houthalen-Helchteren samen over de industrieterreinen heen?

Marnik Hermans (OCHH): “Synergie tussen bedrijven is er sowieso, maar we kunnen daar nog veel meer uithalen. Dat is zowel voor ondernemingen als voor de gemeente een meerwaarde.”

Bart De Smedt (Quares): “Wij werken momenteel aan een vernieuwing van de signalisatie in de industrieparken Centrum-Zuid en Europark. We willen ook elk jaar een nieuwe infokaart met bedrijven hangen, en niet meer om de vijf jaar. Die rol wil en moet ik als parkmanager zeker opnemen. Bijvoorbeeld bedrijven ook bijstaan bij eventuele problemen. Zelf overleg ik om de twee weken met het gemeentebestuur, waar ik mijn weg tussen de verschillende diensten ondertussen vrij goed ken. Dikwijls realiseer ik zelf sneller een oplossing dan wanneer bedrijven zelf dit traject moeten nemen. En snelheid is voor bedrijven altijd belangrijk.”

Alain Yzermans: “Die dynamiek hebben we ook in een aantal subsidietrajecten gestoken. Zo brengen we samen iets tot stand. We zijn kleiner dan Hasselt en Genk, maar vinden zo dapper en slim onze weg.”

M.M.: Ook met het centrum van Houthalen-Helchteren heeft het gemeentebestuur grote plannen. Door de komst van het NAC is het oude gemeentehuis namelijk overbodig geworden. Welke bestemming krijgt die site?

Jan Boots: “Wij hebben van Houthalen-Helchteren de opdracht gekregen om deze herbestemming te begeleiden. Het gaat om het oude gemeentehuis, het Brouwershuis daarnaast en enkele winkels en huizen daarachter. Samen vormen ze het project ‘Grootveld’, meer dan 6 ha groot. Heel dat gebied is – met de steun van het Agentschap Ondernemen – in een projectzone voor economische activiteiten gegoten. Met 70 % van de eigenaars wordt nagedacht om deze zone binnen 10 tot 15 jaar te ontwikkelen. Het wordt een contract dat als ‘brownfieldconvenant’ wordt afgesloten met de Vlaamse regering. Daarnaast zitten er nog andere projecten in de pijplijn, zoals een herbestemming en ontwikkeling van het Cuppensplein. Kortom: over een aantal jaren zal Houthalen-Helchteren er helemaal anders uitzien.”

M.M.: Maar één belangrijke uitdaging krijgt maar geen oplossing: de Noord-Zuidverbinding.

Alain Yzermans: “Dat dossier is de voorbije 40 jaar vergroeid met onze gemeente. Met het bestuur hebben we veel inspanningen geleverd om oplossingen aan te reiken. Het vervelende was dat door het uitblijven van een definitieve oplossing onze eigen ontwikkeling in het gedrang kwam. Vroeger heeft men er lang voor gekozen om te wachten, maar wij hebben enkele jaren geleden beslist om te starten met de vernieuwing, via de ontwikkeling van de oude mijnterreinen en opwaardering van industrieterreinen. Maar goed, want ook vandaag is er nog geen oplossing voor de Noord-Zuidverbinding! We hebben er bovendien voor gepleit om de N74 al aan te pakken, waar nodig en mogelijk. Voor een aantal veiligheidsprojecten kregen we groen licht van minister Hilde Crevits in de Vlaamse regering. Zo wordt op enkele kruispunten zowel de veiligheid als de doorstroming verbeterd. Het kruispunt met de Koolmijnlaan, met ook de toegang tot Centrum-Zuid, krijgt een rotonde en een brug om het doorgaand verkeer te versnellen. En ook het industrieterrein Europark zal worden ontsloten met een rotonde. In Helchteren wordt de ontdubbeling nog verder doorgetrokken, maar niet ver genoeg voor ons.”

Marnik Hermans (OCHH): “Dat zijn verbeteringen, maar het is toch van het grootste belang dat er snel een definitieve oplossing komt. Vooral omdat we het gevoel hebben dat de economie begint aan te trekken. Binnenkort zit het helemaal vast.”

Jan Boots (CityD): “Voor de bedrijvenzone in Helchteren langs de N74 is er wel een juridisch probleem. Bekende ondernemingen zoals Afbraakwerken De Coster Dominique, Autorecycling Carlo Vanlingen, Volvo Rutten en de Colruyt, kunnen niet uitbreiden, want ze zijn gevestigd in compensatiegebied voor de omleidingsweg. Maar ze kunnen voorlopig evenmin onteigend worden, want daarover is nog geen juridisch besluit genomen. Dat is een probleem. Gouverneur Herman Reynders heeft een tijd geleden daarom het initiatief genomen om die bedrijven te begeleiden in het zoeken naar een individuele oplossing voor elke onderneming. Het aankoopcomité heeft opdracht gekregen van Wegen en Verkeer om te streven naar een minnelijke oplossing, naar een afgesproken bedrag dat later als onteigeningsbedrag kan dienen. Er is dus geen bindend besluit, maar de Vlaamse overheid probeert middelen vrij te maken. Het is ook wel een lastig traject. Voor het ene bedrijf is het makkelijker een oplossing te vinden dan voor het andere. Bedrijven zoals Afbraakwerken De Coster Dominique en Autorecycling Carlo Vanlingen hebben bijvoorbeeld veel ruimte nodig.”

Alain Yzermans: “Deze aanpak is overigens helemaal nieuw. Dat is nooit eerder gebeurd. Bovendien is het zelfs niet hélemaal uitgesloten dat de beslissing over een aantal jaar toch een andere richting uitgaat. Maar voor alle duidelijkheid: we hopen dat de nieuwe minister van Mobiliteit de beslissing handhaaft.”

M.M.: Tussen al deze verhalen over bedrijven en industrie vergeten we bijna dat Houthalen-Helchteren ook een toeristische trekpleister is.

Schepen Jef Verpoorten: “Inderdaad. In Vlaanderen horen we tot de zestien grootste toeristische actoren, we staan zelfs voor Knokke! Dankzij de vakantieparken in Hengelhoef en Molenheide halen we 500.000 overnachtingen per jaar. Na Lommel en Peer staan we daarmee op de derde plaats in Limburg. En vanuit de provincie heeft de groep Oostappen alle vergunningen gekregen om hun capaciteit in overnachtingsmogelijkheden te verdubbelen. Als gemeente willen we zelf de domeinen Kelchterhoef en De Plas verder ontwikkelen. Voor Kelchterhoef is dat al gebeurd, voor een groot stuk met provinciale subsidies.”

Alain Yzermans: “Dankzij Molenheide, Hengelhoef en Kelchterhoef heeft onze gemeente zelfs bekendheid verworven in de rest van Vlaanderen en België. Molenheide en Hengelhoef zijn een van de grootste familiaal gerunde familieparken in België.”

Jan Boots (CityD): “Belangrijk is wel een goede afstemming te vinden tussen het dagtoerisme van onder meer De Plas en Kelchterhoef en het verblijfstoerisme dat Molenheide en Hengelhoef aanbieden. Je zou op termijn zelfs de koppeling moeten maken met het handelscentrum en cleantech, zodat alle elementen elkaar versterken.”

Marnik Hermans (OCHH): “En als we het over recreatie hebben, mogen we het golfterrein evenmin vergeten. Dat is een van de mooiste van België!”

Stefan Kerkhofs

(Foto’s: Johan Luykx)