Pellentesque habitant morbi tristique senectus et netus et malesuada fames ac turpis egestas. Vestibulum tortor quam, feugiat vitae, ultricies eget, tempor sit amet, ante. Donec eu libero sit amet quam egestas semper. Aenean ultricies mi vitae est. Mauris placerat eleifend leo. Quisque sit amet est et sapien ullamcorper pharetra. Vestibulum erat wisi, condimentum sed, 
“Investeren is meer dan ooit noodzakelijk”
De afgelopen vier jaar verkeerde de wereldeconomie onophoudelijk in crisis. Dat bezorgt u als ondernemer ongetwijfeld kopzorgen, vragen en onzekerheid. Daarom verzamelden wij een selectie van financieel experts, verzekeringsmakelaars en consultants voor een debat over finance en consultancy. Waar moet uw prioriteit liggen? Hoe kunt u het best omgaan met slechte betalers? En wat heeft de beurs nog voor u in petto? U leest het allemaal op de volgende bladzijden.
M.M.: Sinds 2008 zitten we quasi continu in crisis. Waar moeten ondernemers de prioriteit leggen?
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Debiteurenbeheer komt nu op de eerste plaats. Een goede cashflow is belangrijk. Ik hou het voor mijn klanten goed bij en zie duidelijk dat de betalingstermijnen oplopen met veertien dagen tot anderhalve maand.”
“De paradox blijft dat bedrijven die de slechtste zaken doen het meeste raad nodig hebben.”
Yves De Bruycker (DB & W): “Dat klopt, vooral naar debiteurenbeheer gaat te weinig aandacht. Zo laten bedrijven veel kapitaal op straat liggen.”
José Hendrikx (Straight Business Partners): “In crisistijd zijn mensen ook geneigd om vast te houden aan voor hen bekende zaken en minder geneigd te investeren, terwijl dat toch meer dan ooit noodzakelijk is. Daarom moeten ondernemers goed kijken naar hun bedrijf en zich afvragen welke investeringen zich opdringen. Dat kan debiteurenbeheer zijn, maar evengoed marketing of iets anders. Investeren wordt vandaag de dag te vaak als kost gezien.”
José Hendrikx (Straight Business Partners): “In crisistijd zijn mensen ook geneigd om vast te houden aan voor hen bekende zaken en minder geneigd te investeren, terwijl dat toch meer dan ooit noodzakelijk is. Daarom moeten ondernemers goed kijken naar hun bedrijf en zich afvragen welke investeringen zich opdringen. Dat kan debiteurenbeheer zijn, maar evengoed marketing of iets anders. Investeren wordt vandaag de dag te vaak als kost gezien.”
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “En dat is spijtig, want door juist te investeren creëer je net waarde.”
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “We zouden nu inderdaad zo veel mogelijk de nadruk moeten leggen op investeren. Maar Europa neigt naar het tegendeel: het gaat alleen maar over besparen. En daarnaast mensen die geld hebben zo veel mogelijk belasten. De oplossing ligt nochtans binnen handbereik. De Europese Centrale Bank kan wel degelijk staatsobligaties van zwakke landen opkopen. Je voelt de agressie tegen Duitsland stijgen, omdat zij blijven dwarsliggen. Uiteraard moet er een oplossing komen voor de zwakke eurolanden, maar geef ze wat ademruimte. Kortom, zonder de uitbouw van een Verenigde Staten van Europa, spelen we niet meer mee op wereldvlak.”
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “We zouden nu inderdaad zo veel mogelijk de nadruk moeten leggen op investeren. Maar Europa neigt naar het tegendeel: het gaat alleen maar over besparen. En daarnaast mensen die geld hebben zo veel mogelijk belasten. De oplossing ligt nochtans binnen handbereik. De Europese Centrale Bank kan wel degelijk staatsobligaties van zwakke landen opkopen. Je voelt de agressie tegen Duitsland stijgen, omdat zij blijven dwarsliggen. Uiteraard moet er een oplossing komen voor de zwakke eurolanden, maar geef ze wat ademruimte. Kortom, zonder de uitbouw van een Verenigde Staten van Europa, spelen we niet meer mee op wereldvlak.”
M.M.: Hoe moeten ondernemers slechte betalers aanpakken?
José Hendrikx (Straight Business Partners): “Je moet maken dat je weet waar je juridisch staat, want je hebt meer rechten dan je denkt.”
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “En streng zijn in het debiteurenbeheer!”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Ik raad mensen aan om
goed gebruik te maken van de algemene voorwaarden. Daar kan je heel veel problemen mee voorkomen. Bijvoorbeeld door een duidelijke termijn te formuleren waarbinnen klachten over de factuur gemeld moeten worden.”
Filip Colson (Guy Colson nv): “Alleen jammer dat veel bedrijven de algemene voorwaarden gewoon klakkeloos kopiëren van anderen.”
Yves De Bruycker (DB & W): “Niet-betalers hebben dikwijls een monopolie op de waarheid als het over juridische kennis gaat. Terwijl veel kmo’s daarentegen heel braaf afwachten tot de situatie van kwaad naar erger evolueert.”
M.M.: Kan een verzekering soelaas bieden?
Peter Fransen (Fransen Verzekeringen): “Een kredietverzekering, een verzekering tegen mogelijke wanbetaling of onvermogen (WCO / faillissement) van cliënten van een onderneming.”
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “Verzekeraars eisen dikwijls dat quasi de ganse cliëntenportefeuille van een onderneming verzekerd moet worden. Voor veel bedrijfsleiders en kleine zelfstandigen is dit een probleem. Bovendien maken de slechte betalers toch dikwijls maar een kleiner percentage uit van hun cliëntenportefeuille. De verzekeraar
moet bereid zijn om slechts 1 risico (cliënt of transactie) te verzekeren.”
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Het internet versterkt dat gegeven bovendien.”
M.M.: De financiële sector staat in een slecht daglicht. Heeft dat ook gevolgen voor jullie als adviseurs?
Yves De Bruycker (DB & W): “Bekijk het zo: iedereen heeft een huisarts. Als je verhuist, is dat ook iets waar je zeker werk van maakt: een nieuwe huisarts zoeken. Welnu, elk bedrijf heeft ook een adviseur nodig.”
José Hendrikx (Straight Business Partners): “Afhankelijk van het bedrijf, kan dat ook een combinatie zijn van verschillende specialisten. Je moet jezelf als ondernemer open durven opstellen. Jezelf afvragen: waar ben ik goed in, waarin minder goed. Dikwijls hebben mensen alleen een klankbord nodig.”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Het gaat om een vertrouwensrelatie, een partnership. Je moet als adviseur ook niet wachten bij de telefoon, maar proactief handelen. Als je een bedrijf goed kent, weet je wanneer er zaken zijn die aangepakt moeten worden.”
Filip Colson (Guy Colson nv): “Als verzekeraar is dat wel niet evident. Dikwijls verkopen we lucht. Pas als er iets misgaat, merkt de klant of het een goed product is. Wat ik vooral belangrijk vind, is goed kunnen inschatten wat de klant nodig heeft en wat niet. En ook: meegroeien met de klant. Dikwijls staan ze er niet bij stil om ons in te lichten als ze in een nieuwe fase zitten, bijvoorbeeld na een overname of een opstart in het buitenland, terwijl dat wel heel erg belangrijk is.”
Filip Colson (Guy Colson nv): “Als verzekeraar is dat wel niet evident. Dikwijls verkopen we lucht. Pas als er iets misgaat, merkt de klant of het een goed product is. Wat ik vooral belangrijk vind, is goed kunnen inschatten wat de klant nodig heeft en wat niet. En ook: meegroeien met de klant. Dikwijls staan ze er niet bij stil om ons in te lichten als ze in een nieuwe fase zitten, bijvoorbeeld na een overname of een opstart in het buitenland, terwijl dat wel heel erg belangrijk is.”
José Hendrikx (Straight Business Partners): “Het is ook niet omdat je adviseur bent, dat je geen verantwoordelijkheid draagt.”
M.M.: Welk advies geven jullie bedrijven op dit moment over hun financiën?
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “Zorg eerst dat er voldoende liquiditeiten aanwezig zijn. Voor 2008 werden investeringskredieten zo snel mogelijk terugbetaald aan de bank, zonder rekening te houden met mogelijke mindere jaren. Als die bedrijven nu geld willen bijlenen, weigeren de banken dikwijls. Dat geldt ook voor goede, snelgroeiende bedrijven.”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Cruciaal voor een bedrijf, op elk ogenblik, is een goede relatie met je bankier. Als het minder gaat, pluk je daar de vruchten van. Ook inzake familiale opvolging zie ik heel veel dossiers waarin de bank een positieve rol speelt. En dan mag het zelfs een beetje duurder zijn.”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Cruciaal voor een bedrijf, op elk ogenblik, is een goede relatie met je bankier. Als het minder gaat, pluk je daar de vruchten van. Ook inzake familiale opvolging zie ik heel veel dossiers waarin de bank een positieve rol speelt. En dan mag het zelfs een beetje duurder zijn.”
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “Klopt. Alleen blijven goedkope leningen met vaste rente, in combinatie met lage waarborgen, de wortel die de banken de bedrijven blijven voorhouden. Een bedrijf dat daarvoor kiest, kan echter niet meer veranderen van bank vanwege de enorm hoge ‘funding loss’ die aan zo’n contract vast hangt. Dat is nefast, want je moet vrijheid hebben in het leven, ook als bedrijf. Te veel banken focussen te veel op interest en geven te weinig advies.”
Frank Neven (Necon): “Wij staan kmo’s continu bij vanaf de start met een persoonlijke ‘business developer’, die hun dossier opvolgt.”
José Hendrikx (Straight Business Partners): “Met alle kennis en mogelijkheden die er vandaag de dag zijn lijkt het voor bankadviseurs een uitdaging om deze rol goed in te vullen. Je moet technisch advies geven, maar de klant moet ook nog begrijpen waar het uiteindelijk over gaat. Zo creëer je vertrouwen.”
Frank Neven (Necon): “Voor alle duidelijkheid: een bankier is geen god. En de paradox blijft dat bedrijven die de slechtste zaken doen het meeste raad nodig hebben. Ons advies is bovendien gratis.”
M.M.: Is de relatie tussen bankiers en hun klanten fel veranderd sinds 2008?
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Heel fel. Ondernemers zijn veel assertiever geworden. Ze gaan ook wel eens ergens anders kijken.”
Peter Fransen (Fransen Verzekeringen): “Ze doen ook veel meer aan spreiding.”
Frank Neven (Necon): “Ik ben begonnen als verzekeringsmakelaar en heb van daaruit een bankkantoor geopend. Dat is een heel ander uitgangspunt omdat ik mijn klanten én hun kinderen al jaren ken. Ik wacht niet af, maar ga naar hen toe en regel al het nodige. Kmo’s kunnen bovendien rechtstreeks bellen met een beheerder op de hoofdzetel. En wij kunnen elk dossier tot in detail opvolgen. Als iemand met een risicoklasse 21 bij ons binnenstapt, kan ik onmiddellijk zeggen: sorry, maar voor ons bent u geen ideale klant.”
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Geven jullie bedrijven dan ook advies over hoe ze hun rating kunnen verbeteren om wel in aanmerking te komen voor krediet? Want dat gebeurt volgens mij veel te weinig, terwijl Basel II daarvoor een prachtig instrument is.”
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “Als plaatselijk kantoorhouder komt een goede relatie met de klant op de eerste plaats. Daarvoor hoef je nog niet eens alles te kennen. Zo lang je maar weet welke specialisten je erbij
moet halen.”
M.M.: Werkt de Wet op de Continuïteit van de Ondernemingen (WCO) naar behoren?
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Ze is beter dan het vroegere gerechtelijke akkoord, maar het blijft een uitzonderlijke herstelmaatregel. Het mag niet de bedoeling zijn om via de WCO systematisch schulden kwijt te spelen.”
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Het merendeel van de bedrijven dat een beroep doet op de WCO, gaat uiteindelijk nog failliet.”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Inderdaad, maar ieder bedrijf dat je redt, is een gewonnen zaak. Anders waren de schuldeisers zeker niet beter af. Dikwijls maken bedrijven pas te laat gebruik van de WCO. Ze zouden sneller moeten durven onderkennen dat ze in slechte papieren zitten.”
M.M.: Hebben jullie, als financiële experts, geprofiteerd van de crisis?
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “Absoluut, vroeger ging een cliënt “kopen”, nu wil hij toch vooral “advies”. Bovendien moest je vroeger onmiddellijk een product uit je hoed toveren, terwijl je nu je klanten echt moet leren kennen vooraleer je de financiële producten invult. De relatie is veel persoonlijker. Wij wijken daar nooit van af.”
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “Absoluut, vroeger ging een cliënt “kopen”, nu wil hij toch vooral “advies”. Bovendien moest je vroeger onmiddellijk een product uit je hoed toveren, terwijl je nu je klanten echt moet leren kennen vooraleer je de financiële producten invult. De relatie is veel persoonlijker. Wij wijken daar nooit van af.”
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Ik gaf vroeger al veel informatie aan mijn klanten, maar was toch blij met de invoering van BASEL II. Daardoor kon ik mijn instrumenten nog beter aanwenden omdat ze ineens meer noodzakelijk werden.”
M.M.: Is de verzekeringssector veranderd door de crisis?
Peter Fransen (Fransen Verzekeringen): “Niet echt. Bedrijven beknibbelen wel iets meer op hun premies en de lijst met slechte betalers wordt langer.”
Filip Colson (Guy Colson): “Onze rol als vertrouwenspersoon blijft belangrijk. Het is onze taak om de portefeuille van een klant regelmatig te updaten.”
M.M.: Meneer Claesen, u lanceerde onlangs de website www.stopdefiscaleonzin.be. Een succes, getuige de meer dan 5000 sympathisanten.
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Het grootste probleem momenteel is de willekeur van de controleur. Een voorbeeld: een zaakvoerder gaat na een sollicitatieronde met de gekozen kandidaat op restaurant, om de samenwerking te bezegelen. Dat doet hij vijftien keer per jaar. Voor de ene controleur zijn die restaurantkosten aftrekbaar, voor de andere niet. Ondernemers zijn dat beu. Het is crisis, ze moeten 80 tot 90 uur per week werken om het hoofd boven water te houden. Uiteraard hebben ze dan geen tijd om te koken. Ze gaan daarom op restaurant en vinden dat dit in de kosten van het bedrijf hoort en afgetrokken mag worden van de belastingen. Ze werken ook dubbel zo hard, de inkomsten van hun dubbel werk wordt immers ook belast. En de belastingaanslag van 309 % voor niet correct aangegeven voordelen alle aard was de druppel die de emmer deed overlopen.”
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Het grootste probleem momenteel is de willekeur van de controleur. Een voorbeeld: een zaakvoerder gaat na een sollicitatieronde met de gekozen kandidaat op restaurant, om de samenwerking te bezegelen. Dat doet hij vijftien keer per jaar. Voor de ene controleur zijn die restaurantkosten aftrekbaar, voor de andere niet. Ondernemers zijn dat beu. Het is crisis, ze moeten 80 tot 90 uur per week werken om het hoofd boven water te houden. Uiteraard hebben ze dan geen tijd om te koken. Ze gaan daarom op restaurant en vinden dat dit in de kosten van het bedrijf hoort en afgetrokken mag worden van de belastingen. Ze werken ook dubbel zo hard, de inkomsten van hun dubbel werk wordt immers ook belast. En de belastingaanslag van 309 % voor niet correct aangegeven voordelen alle aard was de druppel die de emmer deed overlopen.”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “309 % is een bijzonder hoge boete, die dan ook beperkt zou moeten blijven tot uitzonderingen. Het mag zeker niet meer zijn dan een billijke schadevergoeding die de Belgische staat compenseert voor niet geïnde belastingen, terwijl het nu jammer genoeg eerder een strafrechtelijke sanctie is geworden. De maatregel is al een keer door rechtspraak gematigd. Ik hoop dat die tendens zich voortzet.”
M.M.: Hoopt u hetzelfde wat betreft de nieuwe antimisbruikmaatregel voor fiscaliteit?
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Ik hoop dat de fiscus dit nieuwe wapen in alle redelijkheid zal gebruiken en dat anders de rechtspraak inderdaad correcties doorvoert. Het is nu aan de belastingplichtige om aan te geven welke andere dan fiscale redenen hij heeft om een bepaalde verrichting uit te voeren. Ik raad mensen dus aan om alles heel goed bij te houden en te motiveren. Het belang van de rulingcommissie zal in ieder geval toenemen.”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Ik hoop dat de fiscus dit nieuwe wapen in alle redelijkheid zal gebruiken en dat anders de rechtspraak inderdaad correcties doorvoert. Het is nu aan de belastingplichtige om aan te geven welke andere dan fiscale redenen hij heeft om een bepaalde verrichting uit te voeren. Ik raad mensen dus aan om alles heel goed bij te houden en te motiveren. Het belang van de rulingcommissie zal in ieder geval toenemen.”
M.M.: Geraken ondernemers door die strengere fiscale aanpak gedemotiveerd?
José Hendrikx (Straight Business Partners): “Ondernemers zijn vaak heel gedreven en creatief, ze willen graag verder gaan. Maar het speelveld wordt met alle maatregelen wel heel klein. Nu is het gevoel ten opzichte van de politiek: jullie krijgen al zo veel geld, wat doe je ermee? Eigenlijk zouden politici een beetje ondernemer moeten zijn.”
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Politici hebben naar mijn verhaal geluisterd. Ze geven me gelijk, maar ze kunnen – zo ervaar ik – weinig of niets doen. Kijk naar de notionele interestaftrek en de misbruiken hierop.”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Het probleem is dat ze beslissingen nemen en die achteraf weer in vraag stellen. Wat de notionele interestaftrek betreft, is het stilaan beter om er gewoon af te blijven en het te laten bestaan. Ook voor de rechtszekerheid ten opzichte van buitenlandse
investeerders.”
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “Voor buitenlandse investeerders is België een apenland. Die mensen hebben nood aan continuïteit.”
M.M.: Over continuïteit gesproken. Wanneer moeten bedrijven beginnen nadenken over een overname/opvolging?
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Zo vroeg mogelijk. En zeker minstens vijf jaar op voorhand. Continuïteit is de basis voor de waarde van het bedrijf. Een belangrijke vraag daarbij: heeft het bedrijf een ‘noodplan’ en hoe belangrijk ben je zelf als bedrijfsleider?”
José Hendrikx (Straight Business Partners): “Ik pleit voor ‘HR due diligence’. Zeker in een familiebedrijf. Als er jongens bij zijn, worden zij dikwijls verwacht de zaak over te nemen, ongeacht hun capaciteiten. Terwijl de dochter misschien veel meer capaciteiten heeft en daardoor een betere kandidaat-overnemer is.”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Het is ook van belang om tijdig te beginnen met de besprekingen, zodat ouders op voorhand aan de kinderen kunnen uitleggen hoe zij het zien. Een familiaal charter kan daarbij heel goed van pas komen. Daarin staat duidelijk hoe je als bedrijf met familiale kwesties omgaat. Mogen er bijvoorbeeld kleinkinderen in de zaak werken? En wat met schoonfamilie?”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Het is ook van belang om tijdig te beginnen met de besprekingen, zodat ouders op voorhand aan de kinderen kunnen uitleggen hoe zij het zien. Een familiaal charter kan daarbij heel goed van pas komen. Daarin staat duidelijk hoe je als bedrijf met familiale kwesties omgaat. Mogen er bijvoorbeeld kleinkinderen in de zaak werken? En wat met schoonfamilie?”
Eddy Claesen (Accountantskantoor Eddy Claesen): “Om problemen te vermijden, zoeken bedrijven graag iemand die de overname voor hen regelt. Maar niet iedere case is dezelfde, integendeel. Tijdens het traject kunnen er nog allerlei veranderingen optreden. Bijvoorbeeld: de kinderen willen niet in de zaak stappen, maar helpen wel om alles op orde te krijgen voor een mooie overnameprijs, tot ze gaandeweg vaststellen dat ze het eigenlijk wel fijn werken vinden en uiteindelijk toch beslissen om het bedrijf voort te zetten. Open communicatie en volledige transparantie met de familie is bij een familiale opvolging altijd het sleutelwoord.”
David Engelbos (Arts, Cleeren & Vennoten): “Een reden te meer om tijdig goede regelingen te treffen. Het gebeurt dat kinderen zich hard inzetten en de zaak in waarde doen stijgen, maar daar dan uiteindelijk zelf een heel dure rekening voor moeten betalen als ze het bedrijf willen overnemen.”
M.M.: In een dossier over financiën en consultancy mag beleggingsadvies niet ontbreken. Is dit het moment om goede zaken te doen op de beurs?
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “Blindelings instappen is nooit een goed idee. Alles hangt af van je roerend vermogen en financieel plan in zijn totaliteit. Wat ik iedereen nu wel aanraad, is geleidelijk instappen. Dus niet met 100.000 euro ineens, maar met 5000 euro per maand. Ik doe dit met mijn klanten en zie het verschil heel duidelijk. Naast aandelen, bieden ook obligaties heel wat mogelijkheden. Er zijn nog altijd rendementen mogelijk tussen 5 en 10 %, met een gecontroleerd risico. Belangrijk hier is ook in je obligaties een goede spreiding aan te houden tussen soorten (perpetuals, bedrijfs-, high yield -, converteerbare , inflatiegelinkte, emerging markets en gestructureerde) obligaties, emittenten en munten.”
Stefan Kuyks (Professioneel Financieel Advies): “Blindelings instappen is nooit een goed idee. Alles hangt af van je roerend vermogen en financieel plan in zijn totaliteit. Wat ik iedereen nu wel aanraad, is geleidelijk instappen. Dus niet met 100.000 euro ineens, maar met 5000 euro per maand. Ik doe dit met mijn klanten en zie het verschil heel duidelijk. Naast aandelen, bieden ook obligaties heel wat mogelijkheden. Er zijn nog altijd rendementen mogelijk tussen 5 en 10 %, met een gecontroleerd risico. Belangrijk hier is ook in je obligaties een goede spreiding aan te houden tussen soorten (perpetuals, bedrijfs-, high yield -, converteerbare , inflatiegelinkte, emerging markets en gestructureerde) obligaties, emittenten en munten.”
Tom Mondelaers
Moderatie: Stefan Kerkhofs
(Foto’s: Johny Verstegen)