Hoe kan ik genieten van de gunstregeling voor successierechten?

Vraag: in het Vlaamse Gewest bestaat een gunstregeling om mijn bedrijf al bij leven te schenken aan mijn kinderen, zonder dat hierop schenkingsrechten verschuldigd zijn. Waaraan moet ik voldoen om hiervan te kunnen genieten?

Ten eerste is vereist dat het bedrijf een ‘reële economische activiteit’ uitoefent, waardoor bijvoorbeeld een zuivere patrimoniumvennootschap wordt uitgesloten. Indien de schenking een vennootschap betreft, moet de schenker, alleen en/of samen met zijn familie, minstens 50 % van de aandelen in volle eigendom bezitten. Voorts moet de activiteit van de onderneming ook nog drie jaar na de schenking worden voortgezet. De vrijstelling moet worden aangevraagd bij de Vlaamse belastingsdienst, die nagaat of de voorwaarden vervuld zijn en die vervolgens een attest aflevert. Dit attest moet vervolgens gevoegd worden bij de notariële akte van schenking, zodat vaststaat dat er geen schenkingsrechten zijn verschuldigd.

Indien u uw bedrijf niet zou willen schenken aan uw kinderen, zullen zij dit bij uw overlijden via uw erfenis verkrijgen. Ook hier bestaat een gunstregeling waarbij het bedrijf onder dezelfde voorwaarden als deze die bestaan voor de vrijstelling van schenkingsrechten, kan vererfd worden. Voor de successierechten gaat het dan niet meer om een vrijstelling, maar om een vlak tarief van 3 % op de waarde van de onderneming.

Indien u nu al wenst dat betwistingen tussen uw kinderen zoveel mogelijk worden uitgesloten, is het aan te raden nu al een schenking te doen en bepaalde clausules op te nemen in de schenkingsakte. Er zijn verschillende mogelijkheden, afhankelijk van uw wensen en de persoonlijke interesses van uw kinderen. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat één van uw kinderen niet geïnteresseerd is in de verderzetting van de onderneming, terwijl het andere dit wel is. In dat geval is het aangewezen om het niet-begiftigde kind te laten tussenkomen in de schenkingsakte en het de aan het andere kind toegestane schenking van de onderneming uitdrukkelijk te laten goedkeuren (toepassing van artikel 918 van het Burgerlijk Wetboek). Deze goedkeuring heeft als gevolg dat de schenking aan het begiftigde kind definitief wordt en na het overlijden niet meer kan worden betwist door het kind dat met de schenking heeft ingestemd.

Indien u het bedrijf toch zou willen overlaten aan al uw kinderen, maar bepaalde van hen niet geïnteresseerd zijn in het actief bestuur ervan, kan U denken aan de oprichting van een burgerlijke maatschap of een Stichting-Administratiekantoor. Via deze vehikels kan u bij leven al voorzien welke kinderen het bestuur van en het stemrecht in uw onderneming zullen bezitten na uw overlijden. Beide vehikels hebben het voordeel dat zij soepele en flexibele instrumenten zijn die toelaten om de controle over de onderneming te verankeren, waardoor betwistingen kunnen worden vermeden. Zo kan u bekomen dat welbepaalde kinderen het bedrijf voortzetten, terwijl toch alle kinderen profiteren van de eventuele meerwaarde die het bedrijf zou realiseren na uw overlijden. Ook voor de schenking van de deelbewijzen van de burgerlijke maatschap of de certificaten van de Stichting-Administratiekantoor geldt dat deze, onder de hierboven vermelde voorwaarden, kan genieten van de vrijstelling van schenkingsrechten.

Bruno Cardoen
Dauginet Advocatenkantoor
cardoen@dauginet.com
www.dauginet.com